Nhập khẩu ô tô phải bảo đảm tính mạng con người

Toàn cảnh cuộc đối thoại với các DN liên quan đến việc thực hiện Nghị định số 116 của Chính phủ - Ảnh: Đoàn Bắc

Tranh cãi sự cần thiết của giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại

Sáng nay (26/2), Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng đã chủ trì cuộc đối thoại với các doanh nghiệp (DN) liên quan đến việc thực hiện Nghị định số 116 của Chính phủ quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu, kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô và Thông tư số 03 của Bộ GTVT quy định việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với ô tô nhập khẩu...

Tại cuộc họp, Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) - Tổng giám đốc Công ty Toyota Việt Nam Toru Kinoshita bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc” của VAMA với một số quy định hành chính trong Nghị định 116 và cho rằng Nghị định đã không tuân thủ thông lệ quốc tế và gây ra ảnh hưởng tiêu cực tới sản xuất và nhập khẩu ô tô của các thành viên VAMA. Hậu quả là hầu như không có chiếc xe ô tô nào được nhập khẩu vào Việt Nam kể từ 1/1/2018 đến nay. Điều này sẽ thu hẹp việc mở rộng thị trường ô tô.

Theo ông Toru Kinoshita, Nghị định 116 làm đội thêm nhiều chi phí và tăng thời gian thông quan đối với tất cả các nhà nhập khẩu ô tô dẫn tới việc giá xe tăng cao và kéo dài thời gian chờ đợi của khách hàng. Nghị định cũng có sự đối xử không công bằng giữa các nhà sản xuất ô tô, giữa doanh nghiệp sản xuất trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Một số thành viên VAMA mặc dù đã hoạt động hơn 20 năm tại Việt Nam nhưng nay họ có thể phải ngừng sản xuất chỉ vì một quy định đột xuất về đường chạy thử ô tô. 

Không đồng tình với quan điểm của Chủ tịch VAMA, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần ô tô Trường Hải Trần Bá Dương cho rằng, quy định về bản sao Giấy chứng nhận kiểu loại không chỉ riêng cho xe nhập khẩu mà xe sản xuất trong nước cũng phải xuất trình loại giấy này. Quy định này có từ 2006. Đến 2011 thì Bộ GTVT quy định nằm trong Thông tư 31.Sau khi Nghị định 116 ra đời thì có Thông tư 03 để thay thế Thông tư 31 này.

Khi Chính phủ Việt Nam có yêu cầu, chúng tôi đã có các giấy chứng nhận kiểu loại. Thực hiện Thông tư 31, chúng tôi đã làm điều này từ 2011. Ông Dương dẫn chứng trong đó có chứng nhận của KIA từ Hàn Quốc, chứng nhận Peugeot (Pháp), chứng nhận của Mazda...

“Thực hiện quy định này không có khó khăn gì”- ông Dương nói và cho biết, ở Châu Âu đã có quy định này. BMW và Mini cung cấp từ mẫu bảng của Châu Âu. Mini quy định tới 200 trang, của Peugeot khoảng 100 trang.

Ông Dương cho rằng tác dụng của giấy này giống như lý lịch của một chiếc xe, nói lên công nghệ cũng như các tính năng của xe, được chứng thực bằng cơ quan được ủy quyền chứ không phải bằng phương thức quảng cáo, marketing của các thương hiệu. Đây là tài liệu để khách hàng biết được xe của họ mua được sản xuất bằng công nghệ nào, tính năng ra sao. Trong bối cảnh thị trường xe trong nước, hiểu biết của người tiêu dùng còn hạn chế, đặc biệt, chúng ta chưa thể kiểm soát được TNGT xảy ra có nguyên nhân do chất lượng xe hay không thì Giấy chứng nhận kiểu loại rất cần thiết.

“Giấy chứng nhận rất cần thiết trong điều kiện khi xe nhập khẩu về chưa có đủ điều kiện về kiểm định. Điều cần làm hiện nay là rà soát lại các biểu mẫu của giấy chứng nhận kiểu loại của các hãng, để có được bộ chứng nhận kiểu loại của Việt Nam vì hiện nay mỗi hãng có một giấy chứng nhận khác nhau”, ông Dương nhấn mạnh.

Chủ tịch Thaco cũng nhận định việc khan hàng trên thị trường những tháng qua do các nhà đầu tư chuyển hướng sang nhập khẩu thay vì lắp ráp và sản xuất. Thaco đang cố gắng sản xuất bù đắp phần thiếu hụt này. "Chúng tôi cam kết đáp ứng các yêu cầu và sẽ nhập được xe trong tháng 4, 2-3 tuần sau đó xe sẽ về tới đây".

Chủ tịch Thaco Trường Hải Trần Bá Dương nêu ý kiến - Ảnh: Đoàn Bắc

Liên quan đến quy định về đường thử, ông Dương cho rằng đường thử trước đây đã quá lỗi thời vì tồn tại gần 20 năm nay. “Chủ tịch VAMA nói áp dụng ngay gây khó khăn cho các thành viên VAMA thì Nghị định cho phép duy trì đến 15/4/2019 chứ không phải là áp dụng ngay”, ông Dương nói.

Ông Dương nhắc lại thành ngữ “ăn cây nào rào cây đấy” và cho rằng với tên gọi VAMA là hiệp hội các nhà sản xuất, lắp ráp trong nước thì hãy quan tâm đến sản xuất, lắp ráp một cách hợp lý, nhưng tại hội nghị này lại chỉ nói về nhập khẩu.

“Với sự tự trọng của tôi, tôi không xin sự ưu đãi, và Nghị định 116 cũng không dành ưu đãi gì cho DN trong nước”, ông Dương nói và cho rằng quá trình soạn thảo Nghị định 116, các DN và đặc biệt hiệp hội VAMA luôn được tham dự các cuộc họp để góp ý.

Phải tính đến vấn đề an toàn, tính mạng con người

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải khẳng định, quy trình làm Nghị định 116 đã tuân thủ nghiêm túc những quy định về ban hành một văn bản quy phạm pháp luật. Để xây dựng Nghị định này, Thủ tướng đã ra quyết định thành lập 1 tổ công tác chuyên ngành về lĩnh vực ô tô, thành phần gồm: Bộ GTVT, Tài chính, Công thương, KHCN và cả một số nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và cả VAMA....

“Có thể chúng tôi không đi hết được đến từng DN nhưng chắc chắc đã có sự bàn luận, phản biện, thậm chí tranh cãi về những vấn đề để tiếp nhận thông tin”, ông Hải nhấn mạnh.

Liên quan đến quy định về đường thử, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho hay, ngày 27/10/2004, Nghị định 115 của Chính phủ quy định đường thử có 500m, nhưng giờ sau gần 20 năm thì không thể mãi như thế được, xã hội thay đổi nên cần điều kiện khắt khe hơn, xe chạy được tốc độ cao hơn thì cũng cần đường thử khác. Ông cũng khẳng định, Chính phủ không phân biệt DN Việt Nam hay FDI mà đều vì mục đích tạo sự bình đẳng giữa DN sản xuất, lắp ráp trong nước và DN nhập khẩu ô tô.

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ nêu quan điểm, chúng ta cần hành lang pháp lý nhất định, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho công nghiệp ô tô phát triển, với nội lực của Việt Nam nhưng rất cần nhà đầu tư nước ngoài hợp tác đầu tư trong lĩnh vực này.

Theo Thứ trưởng Thọ, Việt Nam có 92 triệu dân nhưng mới có khoảng 2,8 triệu ô tô hoạt động, trong khi đó, nhu cầu về vận tải rất lớn nhưng số lượng ô tô của Việt Nam so với các nước trong khu vực đang ở quá xa. Riêng ở Bangkok (Thái Lan) đã có 5,6 triệu ô tô, Hàn Quốc là 19 triệu. So với mặt bằng, tỷ lệ ô tô của chúng ta rất thấp. Xuất phát điểm của Việt Nam thấp nên nhu cầu phát triển ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam cũng rất lớn.

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ (thứ hai từ trái sang) khẳng định về an toàn, Việt Nam phải có các quy định bắt buộc đối với doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô giống thế giới

Thứ trưởng Thọ khẳng định, Nghị định 116 ra đời đề cập đến 2 điều kiện cơ bản nhất của kinh doanh, sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu ô tô, đó vấn đề an toàn, và quyền lợi của người tiêu dùng.

“Về vấn đề an toàn, chúng tôi phải có quy định bắt buộc như các nước. Một phương tiện ngoài phục vụ nhu cầu thiết yếu vẫn phải tính đến vấn đề tính mạng con người. Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ TNGT cao, một năm 9.000 người chết, chưa tính hơn 10.000 người bị thương nên vấn đề đưa ra tiêu chuẩn để kiểm soát phương tiện là vấn đề tất yếu. Đây là việc nước nào cũng phải làm”, Thứ trưởng Bộ GTVT nhấn mạnh.

"Nghị định 116 lần này đưa ra những điều kiện bắt buộc mà gần như nước nào cũng có, chỉ là trong quá trình chuyển đổi chúng ta chưa kịp bắt nhịp nên chúng ta cảm thấy nó như là mâu thuẫn chưa được giải quyết", ông Thọ nói.

Với Nghị định 116, Bộ GTVT có trách nhiệm xây dựng thông tư 03 để tạo cơ sở pháp lý, hành lang hướng dẫn cụ thể, chi tiết. Lãnh đạo Bộ GTVT khẳng định khi xây dựng Nghị định và Thông tư đã tuân thủ pháp luật, có đánh giá tác động xã hội, những vấn đề trong quy định đã nêu theo trình tự nghiêm ngặt, được sự tham gia đồng thuận của các DN, hiệp hội. “Đến bây giờ, Nghị định 116 có sự đồng thuận cao. Còn trong quá trình thực hiện, một số vấn đề mới áp dụng có thể chưa thể đồng bộ hết được, bản thân chúng ta cũng chưa thể bao hết được, nên cần thực hiện từng bước sao cho hoàn thiện nhất”, Thứ trưởng Lê Đình Thọ nói.

Với các quy định về giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại hay kiểm định theo từng lô, Thứ trưởng Thọ cho biết đã bàn bạc kỹ, theo đó, một xe khi nhập vào Việt Nam dứt khoát phải có tên tuổi, hồ sơ, gắn liền trong một lô hàng.

Cho biết thêm về quy định đường thử, Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết, một số hãng đầu tư FDI cách đây 20 năm khi liên doanh, liên kết và lắp ráp, trong đề án có đường thử nhưng rất nhiều công ty không thực hiện, chưa làm đường thử. Đến nay, quy định đường thử 800m đưa vào Nghị định 116 thì sẽ liên quan đến vấn đề đất đai, thủ tục đền bù nên được xem là “rào cản”. Tuy nhiên theo Thứ trưởng Thọ, nếu DN đã đầu tư 500m đường thử theo quy định trước đây rồi, giờ thêm 300m cũng không khó khăn gì, sợ nhất là DN chưa làm gì.

Thứ trưởng khẳng định quan điểm của Bộ GTVT là sẽ theo ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, đồng hành cùng DN, cầu thị lắng nghe để tập trung tháo gỡ chứ không có việc tạo rào cản. Tuy nhiên, đây là giai đoạn chuyển đổi nên cần ngồi lại với nhau bàn bạc chứ không thể làm luôn trong một sớm một chiều.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng cho biết sẽ không đưa ra kết luận tại buổi họp này mà tiếp thu nghiêm túc, đưa ra giải pháp sớm nhất.

“Cuối tuần này hoặc đầu tuần sau sẽ họp các Bộ và cơ quan liên quan để xem xét từng khía cạnh, từng vấn đề của Nghị định 116 và Thông tư 03, sau đó đề xuất với Thủ tướng giải pháp sửa đổi, bổ sung cho hợp lý”, ông Dũng cho hay.