Sự khác biệt giữa động cơ DOHC và SOHC

Động cơ DOHC trên Honda Winner 150 hay Yamaha SOHC trên Exciter 150 hoạt động hiệu quả hơn - Ảnh: Thanh Niên

Thời gian gần đây, thị trường xe máy Việt bị đảo lộn khi Honda Winner 150 ra mắt và chính thức đấu với Yamaha Exciter 150. Đối với dòng côn tay, ngoài vẻ bên ngoài bắt mắt thì sức mạnh động cơ là một phần quan trọng để định giá chiếc xe đó. Để tạo ra sự khác biệt về động cơ, Winner 150 sử dụng động cơ cam kép DOHC (Double Overhead Cam) còn Exciter 150 trang bị loại cam đơn SOHC (Single Overhead Cam). Vậy hai động cơ này khác nhau thế nào, động cơ nào hoạt động hiệu quả hơn?

SOHC và DOHC là gì?

Hình minh họa cách bố trí khác nhau của động cơ SOHC và DOHC - Ảnh: Thanh Niên

Cả hai loại động cơ đốt trong SOHC và DOHC đều sử dụng con đội, trục cam, cò mổ, xu páp và lò xo trong quá trình phân khối khí nhưng SOHC chỉ sử dụng một trục cam duy nhất, còn DOHC sử dụng 2 trục cam tạo nên một cơ cấu phối khí khác biệt.

SOHC (Single OverHead Camshaft ) nghĩa là động cơ chỉ có duy nhất một trục cam bố trí ở nắp máy, phía trên các van. Trục cam này dẫn động đóng mở trực tiếp cả xu páp nạp lẫn xả thông qua con đội hoặc cò mổ tùy theo các hình dạng cam khác nhau. Động cơ SOHC thông thường chỉ được bố trí 2 van cho mỗi xi lanh, vẫn có thể dùng 3 van hoặc 4 van nhưng kết cấu truyền động sẽ rất phức tạp nên hiếm khi được áp dụng.

DOHC (Double OverHead Camshaft) là động cơ sử dụng 2 trục cam bố trí trên nắp máy, mỗi trục dẫn động một bên xu páp hút hoặc xả riêng biệt. Mục đích chính của việc sử dụng động cơ DOHC nhằm tăng số lượng van trên mỗi xi lanh do loại động cơ này có thể bố trí 4 van trên mỗi xi lanh tương đối đơn giản, nhờ đó dễ dàng đạt tốc độ vòng quay lớn, đồng thời cho phép đặt xu páp ở các vị trí tối ưu giúp tăng khả năng vận hành.

Ưu nhược điểm của hai loại động cơ DOHC và SOHC

DOHC có thể lắp 4 van hoặc nhiều hơn nên khi cùng một mức dung tích sẽ cho công suất lớn hơn nhiều so với động cơ SOHC chỉ cho phép sử dụng 2 van trên mỗi xi lanh. Việc có 2 trục cam riêng biệt cho 2 van hút và xả trong động cơ DOHC cũng giúp xe hoạt động êm ái và ít nóng máy hơn những xe sử dụng động cơ SOHC. Ở tốc độ thấp, động cơ SOHC sẽ tạo ra mô men cao hơn loại DOHC có cùng dung tích, nhưng ở tốc độ cao, mô men và công suất tối đa của DOHC lại cao hơn, giúp máy khỏe hơn.

Động cơ DOHC có thể bố trí 4 van trên mỗi xi lanh - Ảnh: Samarin.com

Trong khi động cơ SOHC chỉ bố trí được 2 van trên mỗi xi lanh - Ảnh: Samarin.com

Ngoài ra, việc bố trí được bu gi ở chính giữa đỉnh buồng đốt giúp cho động cơ DOHC có hiệu quả đốt cháy nhiên liệu tốt hơn. Ngược lại, động cơ SOHC do trục cam phải đặt chính giữa buồng đốt để truyền động cho cả van nạp/xả nên bu gi phải đặt sang bên cạnh khiến hiệu quả sử dụng nhiên liệu kém hơn hẳn, do vậy xe sử dụng động cơ SOHC thường hao xăng hơn động cơ DOHC.Động cơ DOHC còn sở hữu ưu thế về khả năng ứng dụng công nghệ van biến thiên, điều chỉnh trục cam giúp tối ưu hóa chế độ vận hành. Trong khi đó, việc áp dụng hệ thống này trên SOHC lại gặp nhiều khó khăn.

Thế nhưng, những chiếc xe trang bị động cơ DOHC thường có giá thành cao hơn vì cấu tạo động cơ phức tạp với nhiều chi tiết và yêu cầu công nghệ cao hơn. Khi gặp hư hỏng phải sửa đòi hỏi sự tỉ mỉ và người thợ có tay nghề cao, chi phí sửa chữa thay thế đắt đỏ. Kết cấu cồng kềnh làm trọng lượng xe tăng lên, điều này ảnh hưởng một phần đến khả năng vận hành, hoặc buộc nhà sản xuất phải tối giản một số chi tiết để cân bằng.

Ngược lại, SOHC với cấu tạo đơn giản kéo theo việc giảm giá bán, hoặc thay vào đó sẽ đầu tư hơn vào thiết kế, tiện ích. Vì đây là loại động cơ thông dụng nên khi bị hỏng hóc dễ tìm được nơi sửa chữa, chi phí sửa chữa và thay thế cũng thấp hơn nhiều.

Dù trên lý thuyết, SOHC có ưu thế hơn ở vòng tua thấp, còn DOHC vượt trội ở vòng tua cao. Nhưng để so sánh loại động cơ nào hiệu quả hơn còn phải dựa vào vật liệu và độ chính xác khi chế tạo, do đó chạy thử trên điều kiện thực tế phù hợp luôn là cách đánh giá chuẩn xác nhất. Ngoài ra, với tính chất thị trường như Việt Nam, một chiếc xe trang bị động cơ SOHC sẽ có nhiều lợi thế hơn bởi giá thành và chi phí sửa chữa thay thế không quá tốn kém.

Theo Thủy Tiên/Thanh Niên

Phiên bản Exciter kỷ niệm 60 năm của Yamaha có gì mới?